Relief vana, ani basınç tahliye vanası olup; su şebekelerinin terfi hatlarında ve pompaların sistemde devreye girip – çıkmasından kaynaklanan, su hızındaki ani değişimlerin meydana getirdiği basınç dalgalanmalarını hızlı bir şekilde atmosfere tahliye eden vanalardır.
Şebeke sistemini koruma amacıyla tasarlanmıştır. Şebeke sisteminin basıncı ayarlanmış değerini aştığında, vana kendiliğinden hızlı bir şekilde açılarak fazla basıncı tahliye eder ve şebeke sistemini korur. Sistemdeki basınç değeri, ayarlanmış değere ulaştığı zaman ise, vana darbe oluşturmadan sızdırmaz bir şekilde kendiliğinden kapanır.
Relief Vana Montajı ve Ayarı
Ani basınç tahliye vanası relief vana, şebeke sistemine bir TE konfigürasyonunda monte edilir.
– Pompayı çalıştırınız veya şebekedeki ana vanayı açarak sisteme suyu veriniz.
– “b1” ve “b2” ile gösterilen küresel vanaları açınız.
– Vananın kontrol haznesine suyun ulaşması için bir süre bekleyiniz. Kontrol haznesine su ulaştığında, manometre ibresi belli bir basınç değeri gösterecektir.
– “a” ile gösterilen pilot vananın üzerindeki ayar vidası “e” ile, istenilen giriş basınç değerini manometreye bakarak ayarlayınız.
– Ayar vidasını saat ibresi yönünde çevirdiğinizde giriş basınç değeri artacak, diğer yöne çevirdiğinizde ise giriş basınç değeri azalacaktır.
– İstenilen giriş basınç değerini ayarladıktan sonra, ayar vidası altında bulunan kontra somunu sıkınız.Vananın üzerinde bulunan manometre giriş basınç değerini gösterir.
Relief Vana Çap Hesabı
Vananın görevi basınç tahliyesi olduğundan; “vana çapı “ , ana boru çapından büyük olacak şekilde seçilmelidir. Aşağıdaki ampirik formül, vana çapını belirlemek için kullanılabilir.
D= √[(250×Q)/√Hm]
D= Vana Çapı (mm)
Q=Sistem Debisi (m3/h)
Hm=Sistem İşletme Basıncı (mSS) (Not: 1 bar ~ 10 mSS)
– Vana kapanma süresi boru uzunluğu ile orantılıdır. Sistemin boru uzunluğu arttıkça vana kapanma süresi de artırılmalıdır.
Yangın Pompaları Çevre Elemanları Tablosu
| Anma Debisi L/Dak | Emme Boru Çapı** DN | Basma Boru Çapı*** DN | Emniyet Vanası Çapı DN | Emniyet Vanası Gider Borusu Çapı DN | Akış Metre Çapı DN | Deneme Vana Sayısı-Çapı DN | Deneme Vanaları Kollektör Çapı DN |
| 95 | 25 | 25 | 15 | 15 | 32 | 1-40 | 25 |
| 189 | 40 | 32 | 32 | 40 | 50 | 1-40 | 40 |
| 379 | 50 | 40 | 40 | 50 | 65 | 1-65 | 65 |
| 568 | 65 | 50 | 50 | 65 | 80 | 1-65 | 65 |
| 757 | 80 | 50 | 50 | 65 | 80 | 1-65 | 65 |
| 946 | 100 | 50 | 50 | 65 | 100 | 1-65 | 80 |
| 1.136 | 100 | 65 | 65 | 100 | 100 | 1-65 | 80 |
| 1.514 | 100 | 80 | 80 | 125 | 100 | 2-65 | 100 |
| 1.703 | 125 | 80 | 80 | 125 | 100 | 2-65 | 100 |
| 1.892 | 125 | 80 | 80 | 125 | 125 | 2-65 | 100 |
| 2.839 | 150 | 100 | 100 | 150 | 125 | 3-65 | 150 |
| 3.785 | 200 | 100 | 100 | 200 | 150 | 4-65 | 150 |
| 4.731 | 200 | 150 | 150 | 200 | 150 | 6-65 | 200 |
| 5.677 | 200 | 150 | 150 | 200 | 200 | 6-65 | 200 |
| 7.570 | 250 | 150 | 150 | 250 | 200 | 6-65 | 200 |
| 9.462 | 250 | 150 | 150 | 250 | 200 | 8-65 | 250 |
| 11.355 | 300 | 200 | 200 | 300 | 200 | 12-65 | 250 |
| 13.247 | 300 | 300 | 200 | 300 | 250 | 12-65 | 300 |
| 15.410 | 350 | 300 | 200 | 350 | 250 | 16-65 | 300 |
| 17.032 | 400 | 350 | 200 | 350 | 250 | 16-64 | 300 |
| 18.925 | 400 | 350 | 200 | 350 | 250 | 20-65 | 300 |
* NFPA 20-1996 Tablo 2-20’ye göre 31/2” yerine 4” kullanılarak hazırlanmıştır.
** Emişden önceki 10 çap uzunluğundaki bölüm için geçerlidir.
*** Pompa flanşları boru çapından farklı olabilir.
Ani Basınç Tahliye Vanası Arıza Nedenleri ve Onarımı
| Arıza | Nedenleri | Düzeltme / Onarım |
| Vana Açılmıyor | -Vana çıkışındaki küresel vanalar kapalı olabilir. -Vana giriş basıncı çok düşük olabilir. -Pilot vananın ayar basıncı, hat basıncından yüksek olabilir. -Pilot vananın üzerindeki iğneli vana kapalı olabilir. | -Küresel vanaları kontrol ediniz, eğer kapalı ise açınız. -Sisteminizi kontrol ediniz. -Ayar vidası ile basınç değerini ayarlama tarifine göre düşürünüz. -Sistem ayarlarınıza göre iğneli vanayı 1 ila 2 tur arasında açınız. |
| Vana Kapanmıyor | -Diyafram yırtılmış olabilir. -Diyafram yatağında yabancı maddeler olabilir. -Pilot vananın bağlantıları yabancı maddelerden tıkanmış olabilir. -Parmak filtre tıkanmış olabilir. | -Diyaframı kontrol ediniz, yırtılmış ise yenisi ile değiştiriniz. -Diyafram yatağını kontrol ediniz, varsa yabancı maddeleri temizleyiniz. -Pilot vananın bağlantılarını kontrol ederek temizleyiniz. -Filtre tıkanmış ise, temizleyiniz. |
| Düzensiz Regülasyon | -Pilot vananın hareketli parçaları kireçlenmeden dolayı tıkanmış olabilir. -Pilot vana üzerindeki iğneli vana ayar noktası yanlış olabilir. -Manometre arızalı olabilir. | -Pilotu yenisi ile değiştiriniz. -İğneli vanayı tam kapatıp, ayarlamak için 1 ila 2 tur arasında açınız. -Yenisi ile değiştiriniz. |